یادداشت/
بررسی تمایل به مادر شدن در زنان ایرانی
تمایل زنان به مادر شدن یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال طبیعی‌ترین ویژگی‌های روانشناختی آنها است که ریشه‌های بیولوژیکی، هورمونی، روانشناختی و اجتماعی دارد.
یادداشت/
تمایل زنان به مادر شدن یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال طبیعی‌ترین ویژگی‌های روانشناختی آنها است که ریشه‌های بیولوژیکی، هورمونی، روانشناختی و اجتماعی دارد.
به گزارش آشکار، حجت الاسلام میلاد صالحی، کارشناس خانواده، روانشناس و مدرس دانشگاه در یادداشتی نوشت:تمایل زنان به مادر شدن یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال طبیعی‌ترین ویژگی‌های روانشناختی آنها است که ریشه‌های بیولوژیکی، هورمونی، روانشناختی و اجتماعی دارد. این تمایل در زنان به ویژه در سنین باروری شدت بیشتری می‌یابد و تحت تأثیر عواملی چون تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارد. در این پاسخ، به‌طور جامع به بررسی این تمایل و تأثیرات مختلف آن پرداخته می‌شود.
۱. ریشه‌های بیولوژیکی و هورمونی
تمایل به مادر شدن در زنان، به‌ویژه در سنین باروری، ریشه‌های بیولوژیکی و هورمونی دارد. این جنبه‌ها می‌توانند توضیح دهند که چرا زنان به‌طور طبیعی تمایل دارند تا مادر شوند و در این فرآیند شرکت کنند.
الف) هورمونهای جنسی و بیولوژی مادر شدن
هورمونها نقشی اساسی در رفتارهای مادرانه دارند. هورمونهای استروژن و پروژسترون به‌ویژه در دوران تخمک‌گذاری و بارداری به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابند و بر رفتار زنان تأثیر می‌گذارند. استروژن، به عنوان هورمون اصلی تولید مثل در زنان، سبب تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی می‌شود که زنان را به سمت مراقبت و عشق به فرزند هدایت می‌کند. همچنین، پروژسترون در دوران بارداری افزایش می‌یابد و زنان را به برقراری پیوند عاطفی با جنین تشویق می‌کند.
هورمون اکسی‌توسین، که به‌طور معمول در زمان تولد و شیردهی ترشح می‌شود، باعث ایجاد احساسات محبت‌آمیز و مراقبتی در مادران می‌شود. این هورمون نه تنها در بارداری بلکه در تمام مراحل مادری از جمله شیردهی، احساس رضایت و پیوند عاطفی بین مادر و کودک را تقویت می‌کند.
ب) فرایندهای تکاملی و نیازهای بقا
تمایل به مادر شدن همچنین ریشه‌های تکاملی دارد. از منظر تکاملی، انسانها به‌ویژه زنان برای بقای نسل و انتقال ویژگی‌های ژنتیکی خود، تمایل به تولید مثل دارند. این ویژگی‌ها در زنان به‌طور خاص به دلیل مسئولیت‌های مرتبط با بارداری و پرورش نسل جدید، بیشتر بروز می‌کند. این جنبه‌های بیولوژیکی و تکاملی، دلیل اصلی است که چرا زنان در سنین باروری تمایل به مادر شدن دارند.
۲. جنبه‌های روانشناختی و انگیزشی
تمایل به مادر شدن نه تنها از منظر بیولوژیکی بلکه از جنبه‌های روانشناختی و انگیزشی نیز قابل تحلیل است. روانشناسان مختلف این موضوع را از جنبه‌های مختلف بررسی کردهاند.
الف) نظریه‌های روانشناسی تکاملی – دیوید باس
David Buss
دیوید باس، روانشناس تکاملی، بر این باور است که تمایل به مادر شدن در زنان از نیازهای تکاملی نشأت می‌گیرد. طبق نظریه‌های او، زنان تمایل دارند نسل بشر را ادامه دهند و از این طریق ویژگی‌های ژنتیکی خود را به نسل‌های بعدی انتقال دهند. این تمایل به‌طور طبیعی به زنان این انگیزه را می‌دهد تا به مادر شدن بپردازند و نقش‌های مربوط به مراقبت و نگهداری از فرزند را بر عهده بگیرند. این فرآیند نه تنها از منظر تکاملی بلکه از نظر روانشناختی و هویتی نیز برای زنان مهم است.
ب) نظریه پیوند عاطفی
(Mary Ainsworth) مری اینگرام
روانشناس معروف، به‌ویژه به نظریه پیوند دلبستگی عاطفی Attachment Theory پرداخته است که به تمایل زنان به مادر شدن ارتباط دارد.
او بر این باور است که مادر شدن به‌عنوان یک نیاز عاطفی در زنان تلقی می‌شود که به‌طور ناخودآگاه و در ارتباط با فرزند خود پیوند عاطفی برقرار می‌کنند.
این پیوند در فرآیند رشد کودک و همچنین در تحکیم روابط مادر و کودک نقش مهمی دارد.
از منظر اینگرام، مادر شدن به زنان این امکان را می‌دهد که در کنار برآورده کردن نیازهای فیزیولوژیکی خود، نیازهای عاطفی و روانشناختی خود را نیز ارضا کنند.
ج) نظریه‌های انگیزشی
(Abraham Maslow) آبریام ماسلو
آبریام ماسلو، روانشناس انسانگرا، در هرم نیازهای خود به نیازهای عاطفی انسان اشاره کرده است که در مادر شدن نیز نمود پیدا می‌کند. در هرم نیازهای ماسلو، بعد از نیازهای فیزیولوژیکی و ایمنی، نیاز به محبت و تعلق به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی انسانها قرار دارد. زنان از طریق مادر شدن می‌توانند این نیازها را ارضا کنند و از طریق ایجاد یک پیوند عاطفی با فرزند خود، احساس تعلق و امنیت را تجربه کنند.
۳. تأثیرات اجتماعی و فرهنگی
علاوه بر جنبه‌های بیولوژیکی و روانشناختی، فرهنگ و جامعه نیز تأثیر زیادی در تمایل زنان به مادر شدن دارند.
در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، مادر شدن نه تنها یک امر فردی بلکه یک مسئولیت اجتماعی است.
الف) تأثیرات فرهنگی*
(Stella H. Hill) استلا هیلز –
استلا هیلز، روانشناس اجتماعی، به تأثیرات فرهنگ و نقش‌های اجتماعی در تمایل زنان به مادر شدن پرداخته است. او معتقد است که فرهنگ‌ها نقش‌های اجتماعی خاصی برای زنان تعریف می‌کنند که یکی از آنها مادر بودن است. در جوامع ایرانی که به‌طور سنتی مادر شدن را به‌عنوان یک ارزش بزرگ اجتماعی و فرهنگی در نظر می‌گیرند، زنان از کودکی با این توقع‌ها آشنا می‌شوند که روزی مادر خواهند شد.
در جوامع سنتی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی می‌تواند تمایل زنان را به سمت پذیرش نقش مادر سوق دهد. در این جوامع، مادر شدن به‌عنوان یکی از ارکان هویت زنان محسوب می‌شود و زنان برای پذیرفتن این نقش، اغلب احساس مسئولیت و افتخار می‌کنند. بنابراین، تمایل به مادر شدن در این زمینه‌ها تحت تأثیر شرایط فرهنگی و اجتماعی بسیار قرار دارد.
ب) نقش خانواده و هویت اجتماعی
در بسیاری از جوامع، به‌ویژه در ایران، خانواده به‌عنوان واحد اصلی جامعه و کانون روابط انسانی شناخته می‌شود. این ساختار اجتماعی تأثیر زیادی در شکل‌گیری هویت زنان دارد. زنان ایرانی از سنین پایین آموزش می‌بینند که مادر شدن یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین نقش‌های اجتماعی است. این فرهنگ مادر بودن، که به‌طور عمیق در هویت اجتماعی زنانه در ایران ریشه دارد، می‌تواند تمایل به مادر شدن را در میان دختران تقویت کند.
۴. آمارها و پژوهش‌های علمی
مطالعات و نظرسنجی‌های مختلف نشان می‌دهند که تمایل به مادر شدن در میان زنان ایرانی، علی‌رغم مشکلات اجتماعی و اقتصادی مانند تأخیر در ازدواج و تغییرات فرهنگی، همچنان پایدار است. در این تحقیقات، زنان ایرانی حتی در سنین جوانی که هنوز ازدواج نکردهاند، تمایل زیادی به مادر شدن نشان دادهاند. این نتایج نشان می‌دهند که این تمایل نه تنها به‌عنوان یک نیاز بیولوژیکی بلکه به‌عنوان یک نیاز روانشناختی و اجتماعی نیز در زنان ایرانی احساس می‌شود.
۵. نتیجه‌گیری
تمایل زنان به مادر شدن نتیجه‌ای از ترکیب پیچیدهای از عوامل بیولوژیکی، روانشناختی، تکاملی و فرهنگی است.
از منظر بیولوژیکی، هورمونها و فرایندهای تکاملی نقش مهمی در این تمایل دارند.
از منظر روانشناختی، مادر شدن به‌عنوان یک نیاز عاطفی و هویتی برای زنان مطرح می‌شود.
علاوه بر این، فرهنگ و جامعه نیز تأثیر زیادی در تقویت یا کاهش این تمایل دارند. در نهایت، همانطور که پژوهش‌ها نشان دادهاند، این تمایل به مادر شدن همچنان برای بسیاری از زنان ایرانی، حتی در شرایط تغییرات اجتماعی و اقتصادی، همچنان برجسته است.
انتهای پیام/
اسفند ۱۹, ۱۴۰۳
شهریور ۵, ۱۴۰۳
اردیبهشت ۲۹, ۱۴۰۳
تیر ۱۷, ۱۴۰۴
