به گزارش آشکار، یادداشت میلاد صالحی، استاد دانشگاه، با تأکید بر اهمیت جمعیت جوان و فرزندآوری، به بررسی سیاست‌های جمعیتی در دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی می‌پردازد.

نقش جمعیت جوان در توسعه اقتصادی و نوآوری

جمعیت جوان به‌عنوان موتور محرکه اقتصاد و نوآوری، نقشی کلیدی در پیشرفت کشورها ایفا می‌کند. بر اساس داده‌های بانک جهانی، کشورهایی با درصد بالای جمعیت جوان، رشد اقتصادی سریعتری را تجربه می‌کنند. در ایران، جوانان در حوزه‌هایی مانند فناوری نانو، بیوتکنولوژی و صنایع دفاعی دستاوردهای چشمگیری داشته‌اند.

بیانات رهبران انقلاب درباره جمعیت و فرزندآوری

امام خمینی (ره) بر اهمیت جمعیت جوان و نقش آن در استقلال کشور تأکید داشتند. ایشان جمعیت جوان را سرمایه‌ای برای استقلال و خودکفایی کشور می‌دانستند. مقام معظم رهبری نیز بارها بر اهمیت افزایش جمعیت و خطرات کاهش نرخ باروری هشدار داده‌اند. ایشان در سال ۱۳۹۰ فرمودند: «هر اقدام و تدبیری برای کم کردن جمعیت باید پس از ۱۵۰ میلیون نفر صورت بگیرد.» همچنین در سال ۱۳۹۱ بیان داشتند: «اگر روند کاهش زاد و ولد ادامه یابد، ایران در آینده با بحران پیری جمعیت مواجه خواهد شد.»

• جمعیت جوان، موتور محرکه توسعه اقتصادی و نوآوری
• هشدار رهبران انقلاب درباره کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت

مقایسه سیاست‌های جمعیتی در دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی

در دهه ۱۳۵۰، حکومت پهلوی با الهام از سیاست‌های غربی، برنامه‌هایی برای کاهش نرخ رشد جمعیت اجرا کرد. از جمله این اقدامات می‌توان به تصویب قانون تنظیم خانواده در سال ۱۳۵۲ اشاره کرد که هدف آن کاهش تعداد فرزندان و ترویج روش‌های پیشگیری از بارداری بود. این سیاست‌ها منجر به کاهش نرخ باروری از ۶٫۴ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۵۰ به ۵٫۵ در سال ۱۳۵۵ شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سیاست‌های جمعیتی تغییر کرد. در دهه ۱۳۶۰، با تشویق به فرزندآوری و حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی، نرخ باروری افزایش یافت و به ۶٫۸ فرزند به ازای هر زن رسید. اما در دهه ۱۳۷۰، با توجه به محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی، سیاست‌های کنترل جمعیت مجدداً مورد توجه قرار گرفت و نرخ باروری تا سال ۱۳۸۵ به ۲٫۱ کاهش یافت. در دهه ۱۳۹۰، با توجه به بیانات مقام معظم رهبری و نگرانی از پیری جمعیت، سیاست‌های تشویقی برای افزایش نرخ باروری مجدداً در دستور کار قرار گرفت.

داده‌های آماری و پیش‌بینی‌ها

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، نرخ رشد جمعیت ایران به ۱٫۲۴ درصد کاهش یافته است. همچنین، نرخ باروری کل به ۱٫۸ فرزند به ازای هر زن رسیده است که کمتر از سطح جایگزینی جمعیت است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در صورت ادامه این روند، تا سال ۱۴۳۰، بیش از ۳۰ درصد جمعیت ایران بالای ۶۰ سال خواهند بود که این امر می‌تواند چالش‌های جدی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی ایجاد کند.

انتهای پیام/